- 5/10/19
- 95,283
- 79
ماهیچه های بدن انسان ، را در همیارخاص بخوانید
در بدن انسان حدود ۶۰۰ عضله وجود دارد، انواع ماهیچههای بدن نقشهای مختلفی مانند پمپاژ خون و حمایت از حرکت تا بلند کردن وزنههای سنگین یا زایمان را بر عهده دارند. انواع ماهیچه با حالت انقباض یا آرامش کار میکنند تا باعث حرکت شوند. این حرکت ممکن است داوطلبانه باشد یعنی حرکت آگاهانه و به صورت ارادی یا بدون آگاهی ما و غیر ارادی انجام شود. گلوکزِ حاصل از کربوهیدراتهای آمده از رژیم غذایی سوخت انواع ماهیچههای بدن به حساب میآید، برای کارکرد صحیح بافت ماهیچهای همچنین به مواد معدنی خاص، الکترولیتها و سایر مواد مغذی مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و سدیم نیاز است.
ماهیچههای بدن بزرگترین بافت نرم در سیستم اسکلتی عضلانی هستند، بافت عضلانی بدن یک سوم تا نیمی از توده بدن انسان را تشکیل میدهد. انواع ماهیچهها در انجام حرکات و تغییر موقعیت از طریق ارتباط مستقیم آن با سیستم اسکلتی، کمک به انتقال و پمپاژ خون (ماهیچه قلبی و عضلات کناری رگها) و همچنین در هضم و جذب غذا (ماهیچههای صاف) نقش دارند که کار برخی از آنها ارادی بوده و برخی دیگر بدون آگاهی و اطلاع ما انجام میشوند. بنابراین انواع ماهیچههای بدن به صورت کلی به ۳ نوع صاف، اسکلتی و قلبی و بر اساس عملکرد به ۲ دسته ارادی و غیر ارادی تقسیمبندی میشوند.
در هنگام رشد جنین، سیستم عضلانی از لایه مزودرم جنینی ایجاد میشود (به استثنای عضلات عنبیه که از نورو اکتودرم منشأ گرفته و عضلات مِری که باور بر این است حاصل تغییر تمایز عضله صاف هستند) و شامل عضلات قلبی، صاف و اسکلتی هستند. میوبلاستها (سلولهای عضلانی جنینی) از مزانشیم (بافت همبند جنینی) منشا میگیرند، انواع ماهیچههای قلبی و صاف از اجتماع موضعی سلولهای مزانشیمی جنینی ایجاد میشوند، در حالی که عضلات اسکلتی از مزودرم درون حلقههای جنینی (سامیتها) ایجاد میشوند.
ساختار کلی فیبر عضلانی شامل میوفیبریلها (زنجیرههای تکراری زیرواحدها) بوده که خود متشکل از دو نوع رشته هستند: رشتههای نازک (شامل میوزین) و رشتههای ضخیم (تشکیل شده از اکتین، تروپومیوزین و تروپونین) که با ایجاد اتصالاتی با هم ارتباط برقرار میکنند و باعث ایجاد حرکت کشویی و لغزشی بین رشتهها میشوند، این خود باعث ایجاد و انتقال تنش در فیبر عضله شده و منجر به انقباض انواع ماهیچهها میشود. به طور کلی سه نوع بافت عضلانی شناخته شده وجود دارند که شامل انواع ماهیچههای صاف، قلبی و اسکلتی هستند، هر کدام از انواع ماهیچههای گفته شده با قرارگیری در محلهای مشخصی از بدن، سازمان سلولی (بافت شناسی) ویژه و نحوه عملکرد فیبرهای عضلانی (فیزیولوژی) از هم تفکیک میشوند.
معیارهای دیگری نیز برای طبقه بندی انواع ماهیچههای بدن وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
وقتی بیشتر مردم به عضلات فکر میکنند، به یاد ماهیچههایی که دقیقاً در زیر پوست و به ویژه اندامها دیده میشوند، میافتند. اینها عضلات اسکلتی هستند، این نامگذاری به این دلیل است که اکثر آنها اسکلت را حرکت میدهند. اما دو نوع عضله دیگر در بدن وجود دارند که وظایف کاملاً متفاوتی بر عهده دارند. عضله قلبی که در قلب یافت میشود و از طریق سیستم گردش خون در پمپاژ خون نقش دارد و عضله صاف که عملکرد آن به حرکات مختلف غیرارادی مربوط میشود مثالهایی در این باره میتوانند حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش یا سیخ شدن موهای بدن هنگام سرما یا وحشت باشند، در ادامه به بررسی ساختار و عملکرد هر کدام از انواع ماهیچههای بدن بیشتر میپردازیم.
سلولهای (فیبر) عضله صاف مانند اکثر سلولهای بدن دارای یک هسته هستند، انواع ماهیچه صاف از سلولهای باریک دوکی شکل تشکیل میشوند که معمولاً به طور موازی خوابیدهاند. در اندامهای توخالی که تحت حرکات پریستالیس ( مجموعه حرکات موجود در طول لوله گوارش از مری تا راستروده که باعث پایین رفتن مواد بلعیدهشده از راه دهان تا خروج آن از مقعد میشوند) قرار می گیرند، انواع ماهیچههای صاف به صورت طولی و دایرهای مرتب میشوند مانند لوله گوارش، مجرای واژنی و مجاری ادراری. تکانههای انقباضی از یک سلول عضلانی به سلول دیگر در مکانهای ویژهای به نام نکسوس (یا اتصالات شکاف) منتقل میشوند، جایی که غشاهای سلولی مجاور بسیار نزدیک به یکدیگر قرار دارند.
عضلات صاف در «لایه میانی دیواره» (Tu ica Media) اکثر رگهای خونی و قسمت عضلانی دیواره دستگاه گوارش و رحم و همچنین در قسمت ریشه موها، یافت میشوند. آنها همچنین در کره چشم، جایی که ضخامت عدسی چشم و اندازه مردمک را کنترل میکنند، یافت میشوند. انقباض عضله صاف توسط «سیستم عصبی خودمختار» (ANS) انجام میشود، از این رو عضله صاف یک عضله غیرارادی است و به دلیل اتصالات شکافدار موجود بین سلولها و ارتباط آنها با هم از این طریق، بسیاری از سلولهای عضله صاف رشتههای عصبی (نورون) را دریافت نمیکنند.
این فرم از انواع ماهیچه فقط در عضله دیواره قلب یافت میشود. عضله قلب از سلولهای بسیار گستردهتر و کوتاهتری تشکیل شده است این سلولها هر کدام یک هسته دارند و دارای انشعاب هستند. در بررسیهای میکروسکوپی، مشخص شده است که بخشی از غشای مرزی سلولهای عضلانی قلب قرار گرفته در مجاور هم، ادغام شده و شاخههای زیادی ایجاد میکنند. این شاخهها و ادغام شدنهای مختلف ماهیچه قلبی، سطح آن را برای هدایت ضربان افزایش میدهند. سلولهای عضلانی قلب بصورت حلزونی و مارپیچی مرتب شدهاند و با انقباضات فعالیت خود را انجام میدهند.
ماهیچه قلبی، دیواره عضلانی قلب (یعنی میوکارد قلب) را تشکیل میدهد و در انجام چرخه کاری قلب نقش دارد، این حالت از انواع ماهیچه در برخی مکانهای دیگر مانند اطراف دیوارههای آئورت، سیاهرگ ریوی و «بزرگ سیاهرگ زبرین» (SVC) وجود دارند. عصبرسانی در عضله قلبی همانند آنچه در عضله صاف وجود دارد، توسط سیستم عصبی خودمختار انجام میشود. ضربان قلب به طور ذاتی توسط «گره سینوسی – دهلیزی» (SA) ضربانساز متشکل از فیبرهای عضلانی قلبی ایجاد میشود که تحت تأثیر اعصاب خود مختار نیز قرار گرفته و سرعت ضربان تنظیم میشود. عضله قلب به راحتی خسته نمیشود، این یک ویژگی مطلوب در انواع ماهیچههایی است که گردش خون را حفظ میکنند.
سلولهای عضلانی اسکلتی چندهستهای هستند، در الیافی دارای چندین سانتیمتر طول، هزاران هسته وجود دارند، از این رو هرچه سلول عضله اسکلتی بزرگتر باشد، هستههای بیشتری نیز در آن وجود دارند. عضلات اسکلتی (بر خلاف عضله قلبی) از فیبرهای غیر منشعب تشکیل یافته که توسط بافت همبند سستِ متشکل از سلولهایی مانند فیبروبلاستها و ماکروفاژها به هم متصل شدهاند. پوشش غشایی این عضلات به نام «اپیمیزیوم» (Epimysium) در برابر انتشار مایعاتی مانند چرک غیر قابل نفوذ است. انواع ماهیچه اسکلتی در اندازهها و اشکال مختلف یافت میشوند، ماهیچههای کوچکِ چشم ممکن است فقط دارای چند صد سلول بوده، در حالی که عضلات ران میتوانند صدها هزار سلول عضلانی داشته باشند.
عضلات اسکلتی از نزدیک با اسکلت در ارتباط هستند و در حرکت استفاده میشوند، فیبرها از نزدیک با بافتهای پیوندی مرتبط بوده و تحت کنترل ارادی سیستم عصبی قرار میگیرند. شکل عضله به معماری کلی آن بستگی دارد، که به نوبه خود به تعریف عملکرد عضله کمک میکند. بعضی از انواع ماهیچه اسکلتی، مانند عضلات گلوتئال (تشکیلدهنده عضلات باسن)، کاملاً ضخیم بوده و برخی دیگر، مانند عضله خیاطه، بلند و نسبتاً باریک هستند. سایر انواع ماهیچه اسکلتی مانند بازکنندههای انگشتان، دارای تاندونهای بسیار طولانی هستند. این تفاوتها در شکل و ساختار عضلات باعث میشود انواع ماهیچههای اسکلتی در طیف نسبتاً وسیعی از وظایف و به طور مؤثر عمل کنند.
انواع ماهیچه و فیبرهای دستهای عضلات اسکلتی (گروهی از فیبرهای عضلانی با هم ایجادکننده یک دسته هستند) را میتوان به چهار الگوی ساختاری اصلی دایرهای، موازی، همگرا و منقبض طبقهبندی کرد. این تفاوت در آرایش فاسیکولیک (قرارگیری فاسیکلهای عضله کنار هم) انواع ماهیچه اسکلتی، باعث ایجاد اشکال مختلف و قابلیتهای عملکردی متفاوتی در عضلات اسکلتی میشود. در ادامه انواع ماهیچه اسکلتی بررسی شدهاند.
برای درک بهتر مفاهیم آناتومی بدن انسان میتوانید به فرادرس زیر مراجعه کنید.
این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی، اسفنکتر نیز نامیده میشود. در صورتی که الگوی فاسیکولار (نحوه قرارگیری دستههای عضلانی) دایرهای باشد و فاسیکولها به صورت حلقههای متحدالمرکز قرار بگیرند، این شکل حلقهای ایجاد میشود. عضلات به این ترتیب دهانههای خروجی بدن را احاطه کرده و بر اثر انقباض بسته میشوند. اصطلاحات تخصصی مورد استفاده برای این نوع ماهیچهها، عضلات مداری و اسفنکتر هستند. به عنوان مثال میتوان به عضلات اربیکولاریس در اطراف دهان و چشم اشاره کرد.
یک عضله همگرا منشأ گستردهای دارد، و فاسیکلهای عضلانی آن به سمت محل اتصال یک تاندون به استخوان همگرا میشوند (در یک جهت جمع شدگی و در جهت دیگه پهنای عضله دیده میشود). این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی مثلثی بوده یا به شکل پرههای پنکه است. یک مثال از این حالت «عضله بزرگ سینهای» (پکتورالیس) در «ناحیه قدامی قفسه سینه» (A e io Tho ax) است.
در این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی، از طریق یک آرایش موازی، اندازه طول فاسیکلها به محور طولی عضله میرسند و بند نیز نامیده میشوند. آنها به طور معمول ماهیچههای بلندی هستند که باعث حرکات بزرگ میشوند، انواع ماهیچههای اسکلتی موازی، خیلی قوی نیستند اما استقامت خوبی دارند. به عنوان مثال میتوان به «عضله خیاطه» (Sa o ius) و «عضلات متصلکننده ستون فقرات» (S e ocleidomas oid) و ماهیچههای بین دندهای اشاره کرد.
«عضلات پناتی» (Pe a e Muscles) تعداد زیادی فیبر عضلانی در هر واحد دارند و بنابراین بسیار قوی هستند، اما به راحتی خسته میشوند. انواع ماهیچههای پناتی را را میتوان به موارد زیر تقسیم کرد:
گاهی اوقات در گروه عضلات موازی، برخی از انواع ماهیچهها دوکی شکلتر هستند به این ترتیب که شکم عضله از منشا و محل قرارگیری آن قطورتر است. به عنوان مثال، عضله دو سر بازویی و همچنین ماهیچه پسواس ماژور (متصل کننده ناحیه کمری به زیر استخوان ران) از انواع ماهیچههای اسکلتی دوکی شکل هستند.
بافت عضلانی سومین دسته از چهار دسته اصلی بافتهای حیوانی است. انواع ماهیچههای بدن بر اساس بافت عضلانی به سه دسته گسترده تقسیم میشوند: عضله اسکلتی، عضله قلبی و عضله صاف. این سه نوع ماهیچه را میتوان از طریق مکان و ویژگیهای میکروسکوپی آنها تشخیص داد. در جدول زیر مقایسه ظاهری و عملکردی انواع ماهیچههای بدن به صورت خلاصه بیان شدهاند. در ادامه به توضیح بیشتری در این باره خواهیم پرداخت.
عضله اسکلتی متصل به استخوان یافت میشود، این حالت از انواع ماهیچه از الیاف طولانی چندهستهای تشکیل شدهاند. این فیبرها در کل عضلهای که از آن میآیند عملکرد دارند و بنابراین معمولاً خیلی طولانی هستند، به گونهای که هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ، انتهای آنها قابل مشاهده نیست. الیاف عضلات اسکلتی نسبتاً پهن و بسیار طولانی هستند، اما شاخهای و منشعب نیستند. فیبرهای عضلانی اسکلتی سلولهای منفرد نیستند بلکه از همجوشی هزاران سلول پیشساز بوجود میآیند. به همین دلیل است که آنها بسیار طولانی بوده و فیبرهای منفرد چندهستهای هستند (یک فیبر دارای هستههای زیادی است). هستهها معمولاً در بالای لبه فیبر عضلانی اسکلتی قرار دارند.
در ماهیچههای اسکلتی حالت خطدار وجود دارد که این نوارهای متناوب تاریک و روشن عمود بر لبه فیبر بوده و در تمام طول الیاف وجود دارند. الیاف ماهیچه قلبی نیز دارای حالت خطدار هستند اما به صورت انشعابدار و فقط در دیواره قلب وجود دارند. بر خلاف رشتههای عضلانی اسکلتی، رشتههای عضلانی قلب انتهای مشخصی دارند که به آنها دیسکهای مقطعی گفته میشود و فاصله بین دو دیسک مقطعی را یک سلول عضله قلبی تشکیل میدهد. همچنین تفاوت دیگر عضله قلبی و اسکلتی در تعداد هستههای آنهاست که فیبرهای عضلانی قلبی تکهستهای بوده اما فیبرهای عضلانی اسکلتی چندهستهای هستند.
در مورد عضلات صاف میتوان گفت که این حالت از انواع ماهیچه در اندامهای داخلی بدن مانند معده، روده و سیستم گوارش وجود داشته و همچنین با حضور در دیواره رگها در گردش خون نقش دارند اما همانند عضلات اسکلتی در انجام حرکات قابل مشاهده در بدن نقشی ندارند. در مقایسه سلولهای عضلات صاف با سلولهای عضلانی اسکلتی و قلبی باید گفت که شکل کلی این سلولها دوکی شکل بوده و با انواع استوانهای بدون انشعاب در عضلات اسکلتی و استوانهای دارای انشعاب در عضلات قلبی متفاوت هستند و هر کدام از این سلولهای دوکی دارای یک هسته بوده که در مرکز سلولها قرار دارند.
حدود ۴۰ درصد وزن بدن یک انسان معمولی را عضلات تشکیل میدهند. بیشتر انواع ماهیچههای اسکلتی اسامی دارند که برخی از ویژگیهای عضله را توصیف میکنند و اغلب چندین معیار در یک نام ترکیب میشوند. ارتباط ویژگیهای عضله با نام آن به شما کمک میکند آنها را یاد بگیرید و به خاطر بسپارید. در ادامه برخی از اصطلاحات مربوط به ویژگیهای عضلانی بیان شده است که در نامگذاری عضلات استفاده میشوند.
انسان دارای عضلات خوبی در ناحیه صورت است که انواع زیادی از حالتها و احساسات صورت را امکان پذیر میکنند. از آنجایی که عضلات برای نشان دادن تعجب، انزجار، عصبانیت، ترس و احساسات دیگر استفاده میشوند، وسیلههای مهم ارتباطات غیر کلامی هستند. عضلاتِ بیان احساسات در صورت شامل «فرونتالیس» (F o alis)، «ماهیچه حلقوی دهان یا اوربیکولاریس اوریس» (O bicula is O is)، «عضلات پلک یا اوربیکولاریس اُکولی» (O bicula is Oculi)، «عضلات شیپوری لپی یا باکیناتور» (Bucci a o ) و «ماهیچههای گونهای یا زایگوماتیک» (Zygoma icus) هستند.
چهار جفت عضله وجود دارند که وظیفه حرکات مربوط به جویدن را انجام میدهند. همه این عضلات به فک پایین متصل میشوند و از قویترین عضلات بدن هستند. «عضلات گیجگاهی یا تمپورالیس» (Tempo alis) که بادبزنی بوده و در دو طرف صورت حضور دارند و همچنین «عضلات جَوِشی یا ماستر» (Masse e ) که قویترین عضلات موجود در بدن هستند، از دیگر عضلات مربوط به ناحیه صورت به حساب میآیند.
عضلات متعددی در ارتباط با گلو، استخوان لامی (هیوئید) و ستون مهرهها نیز وجود دارند از جمله «عضلات جناغی پستانکی یا استرنوکلیدوماستوئید» (S e ocleidomas oid) که در دو طرف گردن و قسمت جلویی آن وجود داشته و به خم شدن سر به جلو و چرخش سر کمک میکنند، همچنین «عضلات ذوزنقهای یا تراپزوئید» (T apezius) که در ناحیه بالایی پشت، بین استخوان کتف و ستون فقرات قرار دارند که در بالا و پایین بردن و چرخاندن کتفها و همچنین نزدیک شدن کتفها به هم نقش دارند.
تنه شامل انواع ماهیچههایی است که ستون مهرهها را حرکت میدهند، در این بخش همچنین عضلاتی که دیوارههای قفسه سینه و شکم را تشکیل داده و ماهیچههایی که دهانه لگن را میپوشانند، وجود دارند. «ماهیچههای راست نگه دارنده ستون فقرات» (Spi ae E ec o ) در دو طرف ستون مهرهها وجود داشته و یک توده عضلانی بزرگ هستند که از استخوان خاجی تا جمجمه امتداد دارند و باعث نگه داشتن حالت عمودی و صاف مهرهها شده و همچنین وظیفه اصلی گسترش ستون مهره را برای حفظ حالت ایستاده بر عهده دارند. عضلات عمیق کمری فرایندهای چرخشی و عرضی مهرههای مجاور را انجام میدهند.
انواع ماهیچههای دیواره قفسه سینه در درجه اول در روند تنفس نقش دارند، عضلات بین دندهای در فضاهای بین دندهها قرار داشته و در هنگام تنفس دچار انقباض و شل شدن میشوند. به عنوان مثال، عضلات بین دندهای خارجی برای بالا بردن دندهها عمل کرده و در مرحله دم هنگام تنفس منقبض میشوند. دیافراگم یک عضله گنبدی شکل است که بین سینه و شکم قرار گرفته است و در آن سه دهانه برای ساختارهایی مانند مری و معده وجود دارد که باید از قفسه سینه به شکم منتقل شوند.
«عضلات سینهای بزرگ» (Pec o alis Majo ) در زیر پستان و در بالای دیواره قفسه سینه قرار میگیرند، عملکرد عضله پکتورالیس ماژور جمع کردن، انعطافپذیری و چرخش استخوان بازو به سمت داخل است. ماهیچههای پکتورالیس مینور در بین پکتورالیس ماژور قرار دارند و به فشردن نوک شانه و چرخش کتف به سمت پایین و جلو کمک میکنند. شکم، برخلاف سینه و لگن، هیچ تقویتکننده و محافظ استخوانی ندارد، دیواره شکم به صورت کلی از چهار جفت عضله تشکیل شدهاند که به صورت لایهای چیده شده و صفاق آنها را پوشانده است. دهانه خروجی لگن دارای دو صفحه عضلانی و بافت پیوندی مرتبط با آنها است.
عضلات اندام فوقانی شامل آنهایی هستند که کتف را به قفسه سینه متصل میکنند و کتف را به جهات مختلف حرکت میدهند و همچنین انواع ماهیچههایی که استخوان بازو را به کتف متصل کرده و به طور کلی بازو را حرکت میدهند. به علاوه عضلاتی که در قسمت بازو یا جلوبازو قرار دارند و در حرکت دادن جلو بازو، قسمتهای مچ و دست نقش دارند. عضلاتی که شانه و بازو را حرکت میدهند شامل ذوزنقهای و سراتوس قدامی یا دندانهای هستند.
«ماهیچههای پشتی بزرگ» (La issimus Do si)، عضله دالی یا دلتوئید و عضلات موجود در ناحیه روتاتور کاف (مفصل شانهای) به استخوان بازو متصل شده و باعث حرکات بازو میشوند. انواع ماهیچههایی که بازو را حرکت میدهند در امتداد استخوان بازو قرار دارند که شامل عضلات سه سر بازو، دو سر بازو، «براکیالیس» (B achialis) و «براکیورادیالیس» (B achio adialis) هستند. بیش از ۲۰ عضله دیگر در حرکات مچ دست، دست و انگشتان فعالیت میکنند که در امتداد بازو قرار دارند.
انواع ماهیچههایی که ران را حرکت میدهند از بعضی قسمتهای کمربند لگن و قسمتهای داخلی استخوان ران منشا میگیرند. بزرگترین تودههای عضلانی متعلق به عضلات پشتی ران و باسن هستند، عضلات سرینی یا گلوتئال، که به عنوان یک گروه، تشکیل شده از سه ماهیچه بوده و در دویدن، ایستادن و راه رفتن نقش دارند. ماهیچههای خاصرهای مازویی یا «ایلیوپسواس» (Iliopsoas)، در قسمت جلویی وجود داشته و در خم کردن محفظه داخلی ران و چرخش آن نقش دارند.
عضلاتی که پا را حرکت میدهند در ناحیه ران قرار دارند، گروه عضلات چهار سر ران که در قسمت جلویی پا حضور داشته، پا را در ناحیه زانو صاف میکند. عضلات همسترینگ برخلاف جهت ماهیچههای چهرسر عمل کرده و در قسمت پشتی ران قرار دارند و برای خم شدن پا در ناحیه زانو استفاده میشوند. علاوه بر اینها عضلات واقع در پایین پا که مچ پا و پا را حرکت میدهند به سه قسمت قدامی، خلفی و جانبی تقسیم میشوند. ماهیچههای تیبیالیس قدامی که در قسمت ساق پا حضور داشته و باعث انعطافپذیری پا میشوند، و عضلات سولئوس که در پشت هر دو ساق پا حضور داشته و به تاندون آشیل متصل هستند همراه با عضلات گاستروکنمیوس در خم کردن کف پا و پا نقش مخالف عضلات تیبیالیس قدامی را ایفا میکنند.
مفاصل سینوویال دامنه حرکات فوق العادهای را به بدن میدهند، هر حرکت در مفصل سینوویال در اثر انقباض یا شل شدن انواع ماهیچههای متصل به استخوانهای دو طرف مفصل اتفاق میافتد. در حالی که مفصل گوی و کاسهای بیشترین دامنه حرکت را در یک مفصل منفرد ایجاد میکند، در مناطق دیگر بدن، چندین مفصل ممکن است با هم همکاری کرده و یک حرکت خاص را ایجاد کنند. به طور کلی، وجود هر نوع مفصل سینوویال برای تأمین انعطافپذیری و تحرک عالی بدن لازم است. نوع حرکتی که میتواند در مفصل سینوویال ایجاد شود توسط چهار عامل تعیین میشود که در ادامه بیان شدهاند.
انواع حرکات مفاصل و ماهیچهها به طور کلی باهم هماهنگ شده و جفت میشوند، به این صورت که مکمل همدیگر هستند و یکی در مقابل دیگری قرار میگیرد. حرکات بدن همیشه در رابطه با موقعیت آناتومیکی بدن و صفحات فرضی که قطع کننده محورهای مختلف بدن هستند در حالت ایستاده، با دستها در کنار بدن و کف دستها رو به جلو توصیف میشوند.
«خمشدگی و کشش» (Flexio a d Ex e sio ) حرکاتی هستند که در داخل صفحه ساژیتال (صفحه فرضی که بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم میکند) انجام میشوند و شامل انواع حرکات قدامی یا خلفی بدن و اندام هستند. برای ستون مهره، خم شدن (خم شدن قدامی) خمیدگی قدامی (جلو) گردن یا بدن است، در حالی که کشش شامل حرکات به سمت عقب هستند، مانند صاف شدن از حالت خم یا خم شدن به عقب. خم شدن جانبی از طریق خم شدن گردن یا کمر به سمت راست یا چپ است. این حرکات ستون مهره شامل همکاری مفصل و دیسکهای بین مهرهای همراه در ستون فقرات و همچنین نوع صفحه مفصل سینوویال در مفاصل فوقانی یک مهره و فرایندهای مفصلی اطراف مهره تحتانی بعدی تشکیل شده است.
در اندامها، خم شدن باعث کاهش زاویه بین استخوانها (خم شدن مفصل) میشود، در حالی که کشش باعث افزایش زاویه و صاف شدن مفصل میشود. برای اندام فوقانی، تمام حرکات رو به جلو حرکات خم شدن هستند و تمام حرکات به سمت عقب کشش محسوب میشوند. انواع حرکات ماهیچهها شامل حرکات قدامی – خلفی بازو در مفصل شانه، بازو در قسمت آرنج، دست در مچ و انگشتان در مفاصل بین انگشتان میباشد. در مورد انگشت شست، کشش باعث دور شدن انگشت از کف دست شده در حالی که خم شدن، انگشت شست را به سمت کف میآورد. در اندام تحتانی، آوردن ران به سمت جلو و بالا، خم شدن مفصل ران است، در حالی که هر حرکت خلفی ران کشش ماهیچه را در بر دارد.
کشیدگی انواع ماهیچههای ران، علاوه بر وضعیت آناتومیک (ایستاده) به دلیل رباطهایی که از مفصل ران حمایت میکنند بسیار محدود هستند. در خم شدن زانو ساق پا به سمت عقب ران حرکت کرده و کشش در ماهیچههای ساق پا به دنبال صاف شدن زانو رخ میدهند. حرکات کشش و خم شدن در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لولایی، سینوویال و گوی – کاسهای وجود دارند.
«کشیدگی بیش از حد یا هایپراکستنشن» (Hype ex e sio )، شامل کشیدگی بیش از حد انواع ماهیچه در صورت امتداد غیر طبیعی یا زیاد از حد مفصل و فراتر از دامنه حرکتی طبیعی آنها بوده و منجر به آسیب میشود. مشابه این حالت، «خمشدگی بیش از حد یا هایپرفلکسیون» (Hype flexio ) در محل مفصل ایجاد میشود. آسیبدیدگی هایپر اکستنشن در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لولایی مانند زانو یا آرنج شایع است. در مواردی مانند حرکات شلاقی (مانند آنچه در هنگام تصادفات رانندگی رخ میدهد) که در آن سر ناگهان به عقب و سپس رو به جلو حرکت میکند، ممکن است فرد به طور همزمان کشیدگی بیش از حد عضله و خمشدگی بیش از حد مفصل در ناحیه گردن را تجربه کند.
«حرکات دور و نزدیک شدن ماهیچهها» (Abduc io a d Adduc io ) در داخل صفحه کرونال یا تاجی (صفحه فرضی که بدن را به بخش جلو و پشتی تقسیم میکند) رخ میدهند و شامل حرکات میانی – جانبی اندامها ، انگشتان دست، انگشتان پا یا انگشت شست هستند. حرکات دورشدگی اندام را به طور جانبی از خط میانی بدن دور میکنند، در حالی که نزدیکشدگی حرکت مخالف است و اندام را به سمت داخل بدن یا از خط فرضی وسط حرکت میدهد. به عنوان مثال، دور شدن عبارت است از بالا بردن بازو در مفصل شانه و حرکت دادن آن به صورت جانبی، در حالی که نزدیک شدن، بازو را به طرف پایین بدن میآورد.
به همین ترتیب، دورشدگی و و نزدیکشدگی به کمک انواع ماهیچههای مچ دست، دست را از خط میانی فرضی بدن دور کرده یا به سمت آن میبرد. باز کردن و جداکردن انگشتان دست یا انگشتان پا از هم حرکت دورشدگی، در حالی که جمع کردن انگشتان دست یا انگشتان پا به هم حرکت نزدیکشدگی است. حرکات دور و نزدیک شدن در انواع مفاصل زینی (مانند مفاصل انگشتان در ناحیه کف دست) و مفاصل گوی – کاسهای به کمک انواع ماهیچههای بدن رخ میدهند.
حرکات دَوَرانی، به حرکت یک ناحیه بدن به صورت دایرهای گفته میشود که در آن، یک انتهای ناحیهای از بدن که در حال حرکت است نسبتاً ثابت میماند در حالی که حرکت انتهای دیگر یک دایره را توصیف میکند. این نوع حرکت شامل ترکیبی از حرکات خم شدن، کشش و دور شدن است که در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لقمهای یا کندیلوئید (مانند مفصل مچ دست)، زینی، چندمحوری و گوی – کاسهای رخ میدهند.
حرکات چرخشی میتوانند در داخل ستون مهره، در یک مفصل محوری یا در یک مفصل گوی – کاسهای رخ دهند. چرخش گردن یا بدن حرکتی پیچشی است که با جمع شدن ماهیچهها و حرکات چرخشی کوچک موجود بین مهرههای مجاور ایجاد میشوند. در این نوع حرکت در یک مفصل محوری، یک استخوان نسبت به استخوان دیگر میچرخد.در اینگونه مفاصل مانند مفاصل موجود در مهرههای گردنی، چرخش تنها حرکت مجاز است.
انجام تمرینات قدرتی در باشگاهها مزایای زیادی را به همراه دارند و ویژگی اصلی وسیلههای باشگاهی این است که آنها از بادامک و قرقره استفاده کرده تا بیشترین مقاومت را در نقطهای که عضله خاصی در قویترین حالت خود است ایجاد کنند. اگر هدف شما از یک برنامه تمرینی ایجاد عضلات بزرگ و کاملاً مشخص باشد، تمرین با وسیلههای باشگاهی میتواند یک روش فوقالعاده کاربردی برای دستیابی به نتیجه باشد. در ادامه شش مزیت کار با دستگاههای بدنسازی توضیح داده شدهاند که میتوانند در بررسی اینکه آیا ارزش اضافه کردن به برنامه ورزشی شما را دارند یا خیر، به شما کمک کنند.
کنترل اضافه بار مکانیکی و مسیر حرکت
اضافه بار مکانیکی مقدار نیروی جسمی وارد شده بر روی ماهیچهها است و برای تحریک رشد عضله ضروری است. بالابرهای هالتر ترکیبی نیاز به استفاده از دامنه حرکت بهینه انواع مفاصل بدن دارند، اگر یکی از مفاصل به درستی کار نکند، ممکن است باعث آسیب شوند. از آنجا که دستگاههای ورزشی مسیر حرکت را کنترل میکنند و بیشترین میزان نیرو را در جایی که عضله در قویترین حالت خود است ایجاد میکنند، میتوانند راهی مطمئن برای اعمال بار اضافی لازم برای تحریک رشد عضلات باشند.
قرار دادن مقاومت به طور خاص بر روی واحد انقباض عضله
دو جز در عضله وجود دارند: تارهای عضلانی قابل ارتجاع که بخش الاستیک انواع ماهیچه است و بافت همبند که مسئول ایجاد و انتقال نیرو از یک قسمت عضله به قسمت دیگر آن است. در واحد انقباضی رشتههای پروتئین اکتین و میوزین وجود دارند که مسئول کنترل انقباضات انواع ماهیچههای اسکلتی هستند. بهبود اندازه و قدرت انواع ماهیچههای بدن نیاز به استفاده از یک مقاومت خارجی برای تحریک واحد انقباضی دارند تا بتوانند قدرت بیشتری ایجاد کنند. استفاده از وسیلههای باشگاهی میتواند برای رسیدن به این نتیجه بسیار مؤثر باشد.
ایجاد اضافه بار متابولیکی
اضافه بار متابولیک زمانی اتفاق میافتد که عضله نیازمند کار در هنگام خستگی میشود و انرژی لازم برای تولید انقباض دیگری را ندارد، رشد عضلات در واقع در نتیجه تحمل بار اضافی مکانیکی یا متابولیکی رخ میدهند. یک راز بدنسازی طولانی مدت برای دستیابی به رشد سریع انواع ماهیچههای بدن انجام سِتهای تمرینی کوتاه و پشت سر هم است که شامل انجام یک ورزش تا حد خستگی لحظهای، کاهش سریع اندازه وزنه و سپس ادامه تمرین تا مرحله بعدی خستگی است. وسیلههای باشگاهی مطمئنترین و کارآمدترین شرایط را برای انجام تمرینات کوتاه و پشت سرهم تا حد خستگی کامل عضله فراهم کرده و اطمینان حاصل میکنند که تمام فیبرهای یک عضله خاص درگیر شده باشند.
راه حل کارآمد برای تمرین چرخه ای
یک سیکل تمرینی نیاز به انتقال از یک تمرین به تمرین دیگر با حداقل میزان استراحت دارد و میتواند برای ایجاد یک اضافه بار مکانیکی و متابولیکی برای ورزشکاران موثر باشد. مربی ممکن است سیکلهای ورزشی با هالتر، دمبِل روسی (کِتل بلز) و سورتمه سنگین وزن را طراحی کند و ورزشکاران خود را به انجام تمرینات تا حد خستگی ترغیب کند. استفاده از وسیلههای باشگاهی به تنهایی و بدون حضور مربی کارآزموده توصیه نمیشود، بهترین راه حل این است که مربی یک سیکل کامل از تمرینات با وسیلههای باشگاهی برای ورزشکاران خود طراحی کند تا بتوانند وقتی مستقیماً با مربی کار نمیکنند آن برنامه را دنبال کنند.
تمرکز بر روی عضلات خاص
علاوه بر بسیاری از مزایای سلامتی تمرینات قدرتی، از جمله بهبود کارایی متابولیسم، افزایش هماهنگی عصبی – عضلانی و تقویت انواع ماهیچهها، بسیاری از ورزشکاران و طرفداران ورزش میخواهند که عضلات مشخص و تراشیده داشته باشند. عضلات زیبا و تراشیده نتیجه حالتی است است که در آن ماهیچه به صورت نیمه منقبض باقی مانده است. ماشینآلات باشگاهی برای ایجاد اضافه بار مکانیکی در یک عضله خاص طراحی شدهاند، به این معنی که میتوانند به برجسته شدن آن عضله کمک کنند. یک برنامه ورزشیِ کار با دستگاه مناسب، شامل چند تمرین ترکیبی بوده که در آن انواع ماهیچههای بدن درگیر هستند و در ادامه، کار کشیدن از عضلات خاصی که فرد ورزشکار به تراشیدن و حجیم کردن آنها علاقه دارد، کمککننده است.
ایمنی در هنگام عضله سازی
در صورت استفاده صحیح، تجهیزات با وزن آزاد مانند هالتر، دمبل روسی و توپ های طبی میتوانند بسیار کارآمد باشند. با این حال، اگر فردی فاقد سطح پایه قدرت یا مهارتهای اساسی حرکتی باشد، استفاده از این تجهیزات میتوانند خطر آسیب دیدگی را افزایش دهند. حتی اگر فردی قوی باشد، اعتمادبنفس ممکن است باعث شود وزنهای سنگینتر از سطح قدرت فعلی خود بردارد. در حالی که وزنه گذاری بیش از حد هالتر برای دستگاه اسکات یا پرس سینه میتوانند صدمات جدی ایجاد کنند، وسیلههای باشگاهی به کاربران اجازه میدهند تا از سنگینترین وزنهها در عین کمترین خطرات افتادن وزنهها استفاده کنند.
نقش مربی این است که به شاگردان کمک میکند زندگی سالمتری داشته باشند، اگر مربی برنامههای تمرینی را به گونهای طراحی کند که چالش برانگیز بوده و فرد در هنگام انجام آنها احساس راحتی نکند در انجام ماموریت خود کوتاهی کرده است. مربی لازم است که با توجه به شرایط فرد، توانایی بدنی و هدف او از انجام تمرینات یک برنامه مناسب و قابل انجام برای او طراحی کند.
به صورت کلی وقتی با استفاده از وسیلههای باشگاهی ورزش میکنید، نیاز به عضلات ثباتدهنده بدن مانند پشت و پاها را برطرف میکنید زیرا دستگاه ورزشی حفظ ثبات بدن را برای شما انجام میدهد. این بدان معناست که ماهیت انجام کار با آن چندان پیچیده نیست. این تفکر که استفاده از دستگاههای باشگاهی فقط برای افراد حرفهای ساخته شدهاند درست نبوده و با توجه به ایمن بودن دستگاهها هر فرد مبتدی نیز قابلیت استفاده از آنها را در تمرینات خود دارد. در ادامه به بررسی دستگاههای مخصوص انواع ماهیچههای پا پرداختهایم.
این یک دستگاه ورزشی مخصوص پا است که با نامهای پرس اسکات و پرس پای نشسته هم خوانده میشود و استفاده از آن بسیار راحت است. در حالی که پشت و ستون فقرات خود را روی صندلی آن تکیه دادهاید پاها را روی یک صفحه قرار داده و پاهای خود را دراز میکنید تا صفحه را از خود دور کنید. استفاده از این دستگاه ورزشی بر روی انواع ماهیچههای بخش پایینی بدن از جمله عضلات چهار سر ران، همسترینگ و «سرینی بزرگ» (Glu eus Maximus) تأثیر میگذارد.
دستگاه پرس پا به شما امکان می دهد از مزایای اسکات هالتر برای ساختن عضلات چهار سر ران بهرهمند شوید. در مرحله دوم، عضلات سرینی بزرگ، همسترینگ و ماهیچههای ساق پاها را حجم میدهد. پرس ساق پا یک تمرین عالی برای ماهیچههای پایین تنه است، به این صورت که یک روز پس از انجام حرکتهای اسکات، دِدلیفت و سایر حرکات ترکیبی انجام شود. با تغییر وضعیت پاها میتوانید با تاکید بر انواع ماهیچههای مختلف پا تمرینات را انجام دهید. استفاده از این دستگاه باعث ایجاد قدرت در انواع ماهیچهها شده و همچنین میتوانید از آن برای غلبه بر عدم تعادل ناشی از رشد بیشتر عضلات همسترینگ نسبت به عضلات چهار سر استفاده کنید، این حالت خصوصاً در ورزشکاران دو میدانی اتفاق میافتد.
این دستگاه در ظاهر شبیه دستگاه پرس پا بوده، اما کارایی آن متفاوت است، دستگاه اسکات هک وزن بر روی شانههای شما اعمال میکند، بنابراین با مقاومت همانند اسکوات معمولی از پایین حرکت و به سمت بالا میروید. دستگاه هک اسکوات عضلات کمتری نسبت به اسکوات معمولی درگیر کرده و نیاز به پشتیبانی از ستون فقرات شما برداشته میشود. کار با این دستگاه عضلات ۴ سر ران را بیش از سایر عضلات درگیر میکند اما انواع ماهیچههای دیگر مانند همسترینگ و سرینی را نیز تقویت میکند و باعث افزایش حجم آنها میشود.
بهترین دستگاه برای هدف قرار دادن ماهیچههای چهار سر ران این وسیله بوده و روش کار با آن به این ترتیب است که پاها را در حالت نشسته ۹۰ درجه بلند میکنید. کار با این دستگاه راحت به نظر میرسد اما در واقع اینگونه نیست. تفاوت این حرکت با حرکت اسکوات در این است که در حرکت اسکوات، پاها بر روی تکیهگاه مستقر است (بسته به نوع دستگاه، پاها روی زمین یا روی دستگاه)، در حالی که در دستگاه جلو پا، شما میله پر شده با وزنه را حرکت میدهید، این بدان معناست که پاهای شما در هنگام کار ثابت نیستند و بنابراین زنجیره حرکتی در قسمت کشش پا باز است. در انجام این حرکت، در مرحله کشش پا نباید زانوها را قفل کرد در غیر این صورت باعث آسیب مفصل زانو خواهد شد.
این دستگاه انواع ماهیچههای پا از جمله سرینی بزرگ و همسترینگ و عضلاتی که باعث دور شدن پاها میشوند را درگیر میکند که در آن ماهیچههای سرینی بزرگ عضلات درگیر شده اصلی بوده و عضلات همسترینگ کمکی هستند. در کار با این دستگاه به طور همزمان چند مفصل درگیر خواهند شد. پشتیبانی کافی از پشت و ستون فقرات شما مهم است، بنابراین مطمئن شوید که پد پشتی را در دستگاه به صورت مناسب تنظیم کنید.
انجام تمرینات ورزشی کار با دستگاه برای بسیاری از افراد گزینه مناسبی است، خصوصاً اگر کسی مبتدی بوده یا دارای آسیب و محدودیت حرکتی باشد، همچنین اگر افراد دارای مفاصل ضعیف بوده و بخواهند از ایمنی هنگام ورزش کردن اطمینان حاصل کنند، استفاده از دستگاههای ورزشی برای تقویت انواع ماهیچهها بهترین گزینه است. در ادامه ۴ نوع از وسیلههای باشگاهی را برای کار بر روی انواع ماهیچههای بالاتنه معرفی خواهیم کرد. برای استفاده از هر کدام از وسیلهها بهتر است با یک مربی متخصص در این زمینه صحبت کرده و او را از شرایط عمومی و آسیبهای احتمالی بدن خود آگاه کنید.
دستگاه پرس شانه روی انواع ماهیچههای شانه شما و همچنین عضلات سهسر (پشت بازوها) کار خواهد کرد. برای استفاده از این دستگاه پشت خود را به پشتی روی دستگاه تکیه داده و مینشینید، عضلات شکم را منقبض کرده و دستههای دستگاه را به سمت بالا فشار میدهید. اطمینان حاصل کنید که کمرتان را از روی صندلی دراز نکنید، اگر این کار را انجام دهید احتمالاً وزن دستهها برای شما خیلی سنگین خواهد بود. این تمرینی است که میتوانید برای ۱۰ تا ۲۰ تکرار از وزنی متوسط استفاده کنید.
پرس قفسه سینه یکی از قویترین و بهترین دستگاههای بدنسازی به شمار میرود. در استفاده برخی از این دستگاهها باید حالت نشسته داشت، در حالی که برخی دیگر از آنها به صورت درازکش استفاده میشوند، اما نحوه استفاده از آنها تقریباً یکسان هستند. شما لازم است در استفاده از این دستگاه تیغههای شانه خود را با هم و به سمت عقب بکشید، تا یک حالت پایدار برای انقباض انواع ماهیچهها ایجاد کنید. با فشار دادن دستهها به سمت کناری آنها دور میشوند، در کشیدن وزنهها نفس بکشید و هنگام برگرداندن وزنهها بازدم داشته باشید. این دستگاه روی انواع ماهیچههای موجود در قفسه سینه و همچنین عضلات سه سر (پشت بازوها) کار خواهد کرد. بهتر است برای استفاده از این دستگاه از وزنی متوسط تا سنگین برای ۸ تا ۱۶ تکرار استفاده کنید.
ردیف نشسته یک تمرین عالی برای تقویت انواع ماهیچههای کمری و بهبود وضعیت بدن است. عضلات قسمت میانی کمر برای وضعیت بدن و سلامتی ستون فقرات بسیار مهم هستند، اما اغلب در برنامههای ورزشی نادیده گرفته میشوند. برای استفاده از دستگاه ردیف نشسته، رو به روی دستگاه قرار خواهید گرفت، در حالی که سینه خود را روی یک بالشتک قرار دادهاید، نفس بکشید و آرنج خود را به عقب کشیده در حالی که تیغههای شانه را نیز به عقب میکشید. سعی کنید در انجام حرکت تمرکز را بر روی استفاده از انواع ماهیچههای پشت بگذارید در غیر این صورت بر عضلات دستها فشار زیادی وارد خواهد آمد. برای داشتن کارآمدترین تمرین، تکرارهای متوسط تا زیاد را با سرعت آهسته انجام دهید و هر تکرار را در پشت نگه دارید.
کشیدن دستههای این دستگاه به سمت پایین یک تمرین فوقانی کمری است که برای تقویت انواع ماهیچههای لاتیسموس دورسی یا همان لت (ماهیچه زیر بغله به سمت پشت)، عضله پشتی بزرگ (بخش خارجی) مناسب بوده و عضلات زیربغل، عضله دلتوئید خلفی (بخش پشتی سرشانه) و جلو بازو را نیز شکل میدهند، همچنین برای بهبود قدرت کلی وضعیت بدن مناسب است. با زانوها زیر پد بنشینید و میله را نگه دارید، نفس بکشید (دم) و میله را به سمت بالای قفسه سینه بکشید.
اهمیت شناخت از انواع عضلات و محل قرارگیری آنها در بدن جهت انجام حرکات و نشستن و برخواستن صحیح بر هیچ کسی پوشیده نیست و در صورت آگاهی از نوع عضلات و محل قرارگیری آنها میتوان در بهبود قدرت بدنی و سلامت انواع ماهیچهها تلاش کرد. در این آموزش به صورت گام به گام تمام مفاهیم ضروری درس آناتومی بدن انسان، از جمله عضلات، استخوانها و سایر اندامهای بدن توضیح داده شدهاند که یک پیش نیاز کاملا ضروری در جهت درک مفاهیم درس آناتومی هستند.
مباحث مورد بررسی در این آموزش مورد نیاز دانشجویان رشتههای پزشکی، دندانپزشکی، مهندسی پزشکی، کارشناسی ارشد علوم تشریحی و همچنین دانشجویان دوره دکترای بیولوژی تولید مثل هستند. مدرس این دوره رضوانه قاسم نژاد کارشناسی ارشد علوم تشریحی است که در قالب ۱۱ فصل آناتومی بدن را بررسی و آموزش داده است.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
نسیم حسینی ( )
«نسیم حسینی» فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد در رشته بیوتکنولوژی از پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک است، فعالیت علمی و کاری وی در زمینه ژنتیک مولکولی و بهبود عملکرد پروتئینهای آنزیمی بوده است. او مطالب آموزشی و تخصصی مجله فرادرس را در حوزههای زیست شناسی و بالینی مینویسد.
عنوان : ماهیچه های بدن انسان
در بدن انسان حدود ۶۰۰ عضله وجود دارد، انواع ماهیچههای بدن نقشهای مختلفی مانند پمپاژ خون و حمایت از حرکت تا بلند کردن وزنههای سنگین یا زایمان را بر عهده دارند. انواع ماهیچه با حالت انقباض یا آرامش کار میکنند تا باعث حرکت شوند. این حرکت ممکن است داوطلبانه باشد یعنی حرکت آگاهانه و به صورت ارادی یا بدون آگاهی ما و غیر ارادی انجام شود. گلوکزِ حاصل از کربوهیدراتهای آمده از رژیم غذایی سوخت انواع ماهیچههای بدن به حساب میآید، برای کارکرد صحیح بافت ماهیچهای همچنین به مواد معدنی خاص، الکترولیتها و سایر مواد مغذی مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و سدیم نیاز است.
انواع ماهیچه های بدن کدام ها هستند؟
ماهیچههای بدن بزرگترین بافت نرم در سیستم اسکلتی عضلانی هستند، بافت عضلانی بدن یک سوم تا نیمی از توده بدن انسان را تشکیل میدهد. انواع ماهیچهها در انجام حرکات و تغییر موقعیت از طریق ارتباط مستقیم آن با سیستم اسکلتی، کمک به انتقال و پمپاژ خون (ماهیچه قلبی و عضلات کناری رگها) و همچنین در هضم و جذب غذا (ماهیچههای صاف) نقش دارند که کار برخی از آنها ارادی بوده و برخی دیگر بدون آگاهی و اطلاع ما انجام میشوند. بنابراین انواع ماهیچههای بدن به صورت کلی به ۳ نوع صاف، اسکلتی و قلبی و بر اساس عملکرد به ۲ دسته ارادی و غیر ارادی تقسیمبندی میشوند.
در هنگام رشد جنین، سیستم عضلانی از لایه مزودرم جنینی ایجاد میشود (به استثنای عضلات عنبیه که از نورو اکتودرم منشأ گرفته و عضلات مِری که باور بر این است حاصل تغییر تمایز عضله صاف هستند) و شامل عضلات قلبی، صاف و اسکلتی هستند. میوبلاستها (سلولهای عضلانی جنینی) از مزانشیم (بافت همبند جنینی) منشا میگیرند، انواع ماهیچههای قلبی و صاف از اجتماع موضعی سلولهای مزانشیمی جنینی ایجاد میشوند، در حالی که عضلات اسکلتی از مزودرم درون حلقههای جنینی (سامیتها) ایجاد میشوند.
ساختار کلی فیبر عضلانی شامل میوفیبریلها (زنجیرههای تکراری زیرواحدها) بوده که خود متشکل از دو نوع رشته هستند: رشتههای نازک (شامل میوزین) و رشتههای ضخیم (تشکیل شده از اکتین، تروپومیوزین و تروپونین) که با ایجاد اتصالاتی با هم ارتباط برقرار میکنند و باعث ایجاد حرکت کشویی و لغزشی بین رشتهها میشوند، این خود باعث ایجاد و انتقال تنش در فیبر عضله شده و منجر به انقباض انواع ماهیچهها میشود. به طور کلی سه نوع بافت عضلانی شناخته شده وجود دارند که شامل انواع ماهیچههای صاف، قلبی و اسکلتی هستند، هر کدام از انواع ماهیچههای گفته شده با قرارگیری در محلهای مشخصی از بدن، سازمان سلولی (بافت شناسی) ویژه و نحوه عملکرد فیبرهای عضلانی (فیزیولوژی) از هم تفکیک میشوند.
معیارهای دیگری نیز برای طبقه بندی انواع ماهیچههای بدن وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
ساختار و چگونگی کار انواع ماهیچه های بدن
وقتی بیشتر مردم به عضلات فکر میکنند، به یاد ماهیچههایی که دقیقاً در زیر پوست و به ویژه اندامها دیده میشوند، میافتند. اینها عضلات اسکلتی هستند، این نامگذاری به این دلیل است که اکثر آنها اسکلت را حرکت میدهند. اما دو نوع عضله دیگر در بدن وجود دارند که وظایف کاملاً متفاوتی بر عهده دارند. عضله قلبی که در قلب یافت میشود و از طریق سیستم گردش خون در پمپاژ خون نقش دارد و عضله صاف که عملکرد آن به حرکات مختلف غیرارادی مربوط میشود مثالهایی در این باره میتوانند حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش یا سیخ شدن موهای بدن هنگام سرما یا وحشت باشند، در ادامه به بررسی ساختار و عملکرد هر کدام از انواع ماهیچههای بدن بیشتر میپردازیم.
ماهیچه صاف چیست؟
سلولهای (فیبر) عضله صاف مانند اکثر سلولهای بدن دارای یک هسته هستند، انواع ماهیچه صاف از سلولهای باریک دوکی شکل تشکیل میشوند که معمولاً به طور موازی خوابیدهاند. در اندامهای توخالی که تحت حرکات پریستالیس ( مجموعه حرکات موجود در طول لوله گوارش از مری تا راستروده که باعث پایین رفتن مواد بلعیدهشده از راه دهان تا خروج آن از مقعد میشوند) قرار می گیرند، انواع ماهیچههای صاف به صورت طولی و دایرهای مرتب میشوند مانند لوله گوارش، مجرای واژنی و مجاری ادراری. تکانههای انقباضی از یک سلول عضلانی به سلول دیگر در مکانهای ویژهای به نام نکسوس (یا اتصالات شکاف) منتقل میشوند، جایی که غشاهای سلولی مجاور بسیار نزدیک به یکدیگر قرار دارند.
عضلات صاف در «لایه میانی دیواره» (Tu ica Media) اکثر رگهای خونی و قسمت عضلانی دیواره دستگاه گوارش و رحم و همچنین در قسمت ریشه موها، یافت میشوند. آنها همچنین در کره چشم، جایی که ضخامت عدسی چشم و اندازه مردمک را کنترل میکنند، یافت میشوند. انقباض عضله صاف توسط «سیستم عصبی خودمختار» (ANS) انجام میشود، از این رو عضله صاف یک عضله غیرارادی است و به دلیل اتصالات شکافدار موجود بین سلولها و ارتباط آنها با هم از این طریق، بسیاری از سلولهای عضله صاف رشتههای عصبی (نورون) را دریافت نمیکنند.
ماهیچه قلبی
این فرم از انواع ماهیچه فقط در عضله دیواره قلب یافت میشود. عضله قلب از سلولهای بسیار گستردهتر و کوتاهتری تشکیل شده است این سلولها هر کدام یک هسته دارند و دارای انشعاب هستند. در بررسیهای میکروسکوپی، مشخص شده است که بخشی از غشای مرزی سلولهای عضلانی قلب قرار گرفته در مجاور هم، ادغام شده و شاخههای زیادی ایجاد میکنند. این شاخهها و ادغام شدنهای مختلف ماهیچه قلبی، سطح آن را برای هدایت ضربان افزایش میدهند. سلولهای عضلانی قلب بصورت حلزونی و مارپیچی مرتب شدهاند و با انقباضات فعالیت خود را انجام میدهند.
ماهیچه قلبی، دیواره عضلانی قلب (یعنی میوکارد قلب) را تشکیل میدهد و در انجام چرخه کاری قلب نقش دارد، این حالت از انواع ماهیچه در برخی مکانهای دیگر مانند اطراف دیوارههای آئورت، سیاهرگ ریوی و «بزرگ سیاهرگ زبرین» (SVC) وجود دارند. عصبرسانی در عضله قلبی همانند آنچه در عضله صاف وجود دارد، توسط سیستم عصبی خودمختار انجام میشود. ضربان قلب به طور ذاتی توسط «گره سینوسی – دهلیزی» (SA) ضربانساز متشکل از فیبرهای عضلانی قلبی ایجاد میشود که تحت تأثیر اعصاب خود مختار نیز قرار گرفته و سرعت ضربان تنظیم میشود. عضله قلب به راحتی خسته نمیشود، این یک ویژگی مطلوب در انواع ماهیچههایی است که گردش خون را حفظ میکنند.
ماهیچه اسکلتی چیست؟
سلولهای عضلانی اسکلتی چندهستهای هستند، در الیافی دارای چندین سانتیمتر طول، هزاران هسته وجود دارند، از این رو هرچه سلول عضله اسکلتی بزرگتر باشد، هستههای بیشتری نیز در آن وجود دارند. عضلات اسکلتی (بر خلاف عضله قلبی) از فیبرهای غیر منشعب تشکیل یافته که توسط بافت همبند سستِ متشکل از سلولهایی مانند فیبروبلاستها و ماکروفاژها به هم متصل شدهاند. پوشش غشایی این عضلات به نام «اپیمیزیوم» (Epimysium) در برابر انتشار مایعاتی مانند چرک غیر قابل نفوذ است. انواع ماهیچه اسکلتی در اندازهها و اشکال مختلف یافت میشوند، ماهیچههای کوچکِ چشم ممکن است فقط دارای چند صد سلول بوده، در حالی که عضلات ران میتوانند صدها هزار سلول عضلانی داشته باشند.
عضلات اسکلتی از نزدیک با اسکلت در ارتباط هستند و در حرکت استفاده میشوند، فیبرها از نزدیک با بافتهای پیوندی مرتبط بوده و تحت کنترل ارادی سیستم عصبی قرار میگیرند. شکل عضله به معماری کلی آن بستگی دارد، که به نوبه خود به تعریف عملکرد عضله کمک میکند. بعضی از انواع ماهیچه اسکلتی، مانند عضلات گلوتئال (تشکیلدهنده عضلات باسن)، کاملاً ضخیم بوده و برخی دیگر، مانند عضله خیاطه، بلند و نسبتاً باریک هستند. سایر انواع ماهیچه اسکلتی مانند بازکنندههای انگشتان، دارای تاندونهای بسیار طولانی هستند. این تفاوتها در شکل و ساختار عضلات باعث میشود انواع ماهیچههای اسکلتی در طیف نسبتاً وسیعی از وظایف و به طور مؤثر عمل کنند.
انواع ماهیچه اسکلتی کدام ها هستند؟
انواع ماهیچه و فیبرهای دستهای عضلات اسکلتی (گروهی از فیبرهای عضلانی با هم ایجادکننده یک دسته هستند) را میتوان به چهار الگوی ساختاری اصلی دایرهای، موازی، همگرا و منقبض طبقهبندی کرد. این تفاوت در آرایش فاسیکولیک (قرارگیری فاسیکلهای عضله کنار هم) انواع ماهیچه اسکلتی، باعث ایجاد اشکال مختلف و قابلیتهای عملکردی متفاوتی در عضلات اسکلتی میشود. در ادامه انواع ماهیچه اسکلتی بررسی شدهاند.
برای درک بهتر مفاهیم آناتومی بدن انسان میتوانید به فرادرس زیر مراجعه کنید.
ماهیچه اسکلتی گِرد
این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی، اسفنکتر نیز نامیده میشود. در صورتی که الگوی فاسیکولار (نحوه قرارگیری دستههای عضلانی) دایرهای باشد و فاسیکولها به صورت حلقههای متحدالمرکز قرار بگیرند، این شکل حلقهای ایجاد میشود. عضلات به این ترتیب دهانههای خروجی بدن را احاطه کرده و بر اثر انقباض بسته میشوند. اصطلاحات تخصصی مورد استفاده برای این نوع ماهیچهها، عضلات مداری و اسفنکتر هستند. به عنوان مثال میتوان به عضلات اربیکولاریس در اطراف دهان و چشم اشاره کرد.
ماهیچه اسکلتی همگرا
یک عضله همگرا منشأ گستردهای دارد، و فاسیکلهای عضلانی آن به سمت محل اتصال یک تاندون به استخوان همگرا میشوند (در یک جهت جمع شدگی و در جهت دیگه پهنای عضله دیده میشود). این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی مثلثی بوده یا به شکل پرههای پنکه است. یک مثال از این حالت «عضله بزرگ سینهای» (پکتورالیس) در «ناحیه قدامی قفسه سینه» (A e io Tho ax) است.
ماهیچه اسکلتی موازی
در این حالت از انواع ماهیچه اسکلتی، از طریق یک آرایش موازی، اندازه طول فاسیکلها به محور طولی عضله میرسند و بند نیز نامیده میشوند. آنها به طور معمول ماهیچههای بلندی هستند که باعث حرکات بزرگ میشوند، انواع ماهیچههای اسکلتی موازی، خیلی قوی نیستند اما استقامت خوبی دارند. به عنوان مثال میتوان به «عضله خیاطه» (Sa o ius) و «عضلات متصلکننده ستون فقرات» (S e ocleidomas oid) و ماهیچههای بین دندهای اشاره کرد.
ماهیچه های اسکلتی پنات
«عضلات پناتی» (Pe a e Muscles) تعداد زیادی فیبر عضلانی در هر واحد دارند و بنابراین بسیار قوی هستند، اما به راحتی خسته میشوند. انواع ماهیچههای پناتی را را میتوان به موارد زیر تقسیم کرد:
ماهیچه اسکلتی دوکی
گاهی اوقات در گروه عضلات موازی، برخی از انواع ماهیچهها دوکی شکلتر هستند به این ترتیب که شکم عضله از منشا و محل قرارگیری آن قطورتر است. به عنوان مثال، عضله دو سر بازویی و همچنین ماهیچه پسواس ماژور (متصل کننده ناحیه کمری به زیر استخوان ران) از انواع ماهیچههای اسکلتی دوکی شکل هستند.
مقایسه انواع ماهیچه های بدن
بافت عضلانی سومین دسته از چهار دسته اصلی بافتهای حیوانی است. انواع ماهیچههای بدن بر اساس بافت عضلانی به سه دسته گسترده تقسیم میشوند: عضله اسکلتی، عضله قلبی و عضله صاف. این سه نوع ماهیچه را میتوان از طریق مکان و ویژگیهای میکروسکوپی آنها تشخیص داد. در جدول زیر مقایسه ظاهری و عملکردی انواع ماهیچههای بدن به صورت خلاصه بیان شدهاند. در ادامه به توضیح بیشتری در این باره خواهیم پرداخت.
عضله اسکلتی متصل به استخوان یافت میشود، این حالت از انواع ماهیچه از الیاف طولانی چندهستهای تشکیل شدهاند. این فیبرها در کل عضلهای که از آن میآیند عملکرد دارند و بنابراین معمولاً خیلی طولانی هستند، به گونهای که هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ، انتهای آنها قابل مشاهده نیست. الیاف عضلات اسکلتی نسبتاً پهن و بسیار طولانی هستند، اما شاخهای و منشعب نیستند. فیبرهای عضلانی اسکلتی سلولهای منفرد نیستند بلکه از همجوشی هزاران سلول پیشساز بوجود میآیند. به همین دلیل است که آنها بسیار طولانی بوده و فیبرهای منفرد چندهستهای هستند (یک فیبر دارای هستههای زیادی است). هستهها معمولاً در بالای لبه فیبر عضلانی اسکلتی قرار دارند.
در ماهیچههای اسکلتی حالت خطدار وجود دارد که این نوارهای متناوب تاریک و روشن عمود بر لبه فیبر بوده و در تمام طول الیاف وجود دارند. الیاف ماهیچه قلبی نیز دارای حالت خطدار هستند اما به صورت انشعابدار و فقط در دیواره قلب وجود دارند. بر خلاف رشتههای عضلانی اسکلتی، رشتههای عضلانی قلب انتهای مشخصی دارند که به آنها دیسکهای مقطعی گفته میشود و فاصله بین دو دیسک مقطعی را یک سلول عضله قلبی تشکیل میدهد. همچنین تفاوت دیگر عضله قلبی و اسکلتی در تعداد هستههای آنهاست که فیبرهای عضلانی قلبی تکهستهای بوده اما فیبرهای عضلانی اسکلتی چندهستهای هستند.
در مورد عضلات صاف میتوان گفت که این حالت از انواع ماهیچه در اندامهای داخلی بدن مانند معده، روده و سیستم گوارش وجود داشته و همچنین با حضور در دیواره رگها در گردش خون نقش دارند اما همانند عضلات اسکلتی در انجام حرکات قابل مشاهده در بدن نقشی ندارند. در مقایسه سلولهای عضلات صاف با سلولهای عضلانی اسکلتی و قلبی باید گفت که شکل کلی این سلولها دوکی شکل بوده و با انواع استوانهای بدون انشعاب در عضلات اسکلتی و استوانهای دارای انشعاب در عضلات قلبی متفاوت هستند و هر کدام از این سلولهای دوکی دارای یک هسته بوده که در مرکز سلولها قرار دارند.
آناتومی ماهیچه های اسکلتی بدن انسان
حدود ۴۰ درصد وزن بدن یک انسان معمولی را عضلات تشکیل میدهند. بیشتر انواع ماهیچههای اسکلتی اسامی دارند که برخی از ویژگیهای عضله را توصیف میکنند و اغلب چندین معیار در یک نام ترکیب میشوند. ارتباط ویژگیهای عضله با نام آن به شما کمک میکند آنها را یاد بگیرید و به خاطر بسپارید. در ادامه برخی از اصطلاحات مربوط به ویژگیهای عضلانی بیان شده است که در نامگذاری عضلات استفاده میشوند.
انواع ماهیچه های سر و گردن
انسان دارای عضلات خوبی در ناحیه صورت است که انواع زیادی از حالتها و احساسات صورت را امکان پذیر میکنند. از آنجایی که عضلات برای نشان دادن تعجب، انزجار، عصبانیت، ترس و احساسات دیگر استفاده میشوند، وسیلههای مهم ارتباطات غیر کلامی هستند. عضلاتِ بیان احساسات در صورت شامل «فرونتالیس» (F o alis)، «ماهیچه حلقوی دهان یا اوربیکولاریس اوریس» (O bicula is O is)، «عضلات پلک یا اوربیکولاریس اُکولی» (O bicula is Oculi)، «عضلات شیپوری لپی یا باکیناتور» (Bucci a o ) و «ماهیچههای گونهای یا زایگوماتیک» (Zygoma icus) هستند.
چهار جفت عضله وجود دارند که وظیفه حرکات مربوط به جویدن را انجام میدهند. همه این عضلات به فک پایین متصل میشوند و از قویترین عضلات بدن هستند. «عضلات گیجگاهی یا تمپورالیس» (Tempo alis) که بادبزنی بوده و در دو طرف صورت حضور دارند و همچنین «عضلات جَوِشی یا ماستر» (Masse e ) که قویترین عضلات موجود در بدن هستند، از دیگر عضلات مربوط به ناحیه صورت به حساب میآیند.
عضلات متعددی در ارتباط با گلو، استخوان لامی (هیوئید) و ستون مهرهها نیز وجود دارند از جمله «عضلات جناغی پستانکی یا استرنوکلیدوماستوئید» (S e ocleidomas oid) که در دو طرف گردن و قسمت جلویی آن وجود داشته و به خم شدن سر به جلو و چرخش سر کمک میکنند، همچنین «عضلات ذوزنقهای یا تراپزوئید» (T apezius) که در ناحیه بالایی پشت، بین استخوان کتف و ستون فقرات قرار دارند که در بالا و پایین بردن و چرخاندن کتفها و همچنین نزدیک شدن کتفها به هم نقش دارند.
انواع ماهیچههای تنه
تنه شامل انواع ماهیچههایی است که ستون مهرهها را حرکت میدهند، در این بخش همچنین عضلاتی که دیوارههای قفسه سینه و شکم را تشکیل داده و ماهیچههایی که دهانه لگن را میپوشانند، وجود دارند. «ماهیچههای راست نگه دارنده ستون فقرات» (Spi ae E ec o ) در دو طرف ستون مهرهها وجود داشته و یک توده عضلانی بزرگ هستند که از استخوان خاجی تا جمجمه امتداد دارند و باعث نگه داشتن حالت عمودی و صاف مهرهها شده و همچنین وظیفه اصلی گسترش ستون مهره را برای حفظ حالت ایستاده بر عهده دارند. عضلات عمیق کمری فرایندهای چرخشی و عرضی مهرههای مجاور را انجام میدهند.
انواع ماهیچههای دیواره قفسه سینه در درجه اول در روند تنفس نقش دارند، عضلات بین دندهای در فضاهای بین دندهها قرار داشته و در هنگام تنفس دچار انقباض و شل شدن میشوند. به عنوان مثال، عضلات بین دندهای خارجی برای بالا بردن دندهها عمل کرده و در مرحله دم هنگام تنفس منقبض میشوند. دیافراگم یک عضله گنبدی شکل است که بین سینه و شکم قرار گرفته است و در آن سه دهانه برای ساختارهایی مانند مری و معده وجود دارد که باید از قفسه سینه به شکم منتقل شوند.
«عضلات سینهای بزرگ» (Pec o alis Majo ) در زیر پستان و در بالای دیواره قفسه سینه قرار میگیرند، عملکرد عضله پکتورالیس ماژور جمع کردن، انعطافپذیری و چرخش استخوان بازو به سمت داخل است. ماهیچههای پکتورالیس مینور در بین پکتورالیس ماژور قرار دارند و به فشردن نوک شانه و چرخش کتف به سمت پایین و جلو کمک میکنند. شکم، برخلاف سینه و لگن، هیچ تقویتکننده و محافظ استخوانی ندارد، دیواره شکم به صورت کلی از چهار جفت عضله تشکیل شدهاند که به صورت لایهای چیده شده و صفاق آنها را پوشانده است. دهانه خروجی لگن دارای دو صفحه عضلانی و بافت پیوندی مرتبط با آنها است.
انواع ماهیچه های فوقانی انتهایی بدن
عضلات اندام فوقانی شامل آنهایی هستند که کتف را به قفسه سینه متصل میکنند و کتف را به جهات مختلف حرکت میدهند و همچنین انواع ماهیچههایی که استخوان بازو را به کتف متصل کرده و به طور کلی بازو را حرکت میدهند. به علاوه عضلاتی که در قسمت بازو یا جلوبازو قرار دارند و در حرکت دادن جلو بازو، قسمتهای مچ و دست نقش دارند. عضلاتی که شانه و بازو را حرکت میدهند شامل ذوزنقهای و سراتوس قدامی یا دندانهای هستند.
«ماهیچههای پشتی بزرگ» (La issimus Do si)، عضله دالی یا دلتوئید و عضلات موجود در ناحیه روتاتور کاف (مفصل شانهای) به استخوان بازو متصل شده و باعث حرکات بازو میشوند. انواع ماهیچههایی که بازو را حرکت میدهند در امتداد استخوان بازو قرار دارند که شامل عضلات سه سر بازو، دو سر بازو، «براکیالیس» (B achialis) و «براکیورادیالیس» (B achio adialis) هستند. بیش از ۲۰ عضله دیگر در حرکات مچ دست، دست و انگشتان فعالیت میکنند که در امتداد بازو قرار دارند.
انواع ماهیچه های تحتانی انتهایی بدن
انواع ماهیچههایی که ران را حرکت میدهند از بعضی قسمتهای کمربند لگن و قسمتهای داخلی استخوان ران منشا میگیرند. بزرگترین تودههای عضلانی متعلق به عضلات پشتی ران و باسن هستند، عضلات سرینی یا گلوتئال، که به عنوان یک گروه، تشکیل شده از سه ماهیچه بوده و در دویدن، ایستادن و راه رفتن نقش دارند. ماهیچههای خاصرهای مازویی یا «ایلیوپسواس» (Iliopsoas)، در قسمت جلویی وجود داشته و در خم کردن محفظه داخلی ران و چرخش آن نقش دارند.
عضلاتی که پا را حرکت میدهند در ناحیه ران قرار دارند، گروه عضلات چهار سر ران که در قسمت جلویی پا حضور داشته، پا را در ناحیه زانو صاف میکند. عضلات همسترینگ برخلاف جهت ماهیچههای چهرسر عمل کرده و در قسمت پشتی ران قرار دارند و برای خم شدن پا در ناحیه زانو استفاده میشوند. علاوه بر اینها عضلات واقع در پایین پا که مچ پا و پا را حرکت میدهند به سه قسمت قدامی، خلفی و جانبی تقسیم میشوند. ماهیچههای تیبیالیس قدامی که در قسمت ساق پا حضور داشته و باعث انعطافپذیری پا میشوند، و عضلات سولئوس که در پشت هر دو ساق پا حضور داشته و به تاندون آشیل متصل هستند همراه با عضلات گاستروکنمیوس در خم کردن کف پا و پا نقش مخالف عضلات تیبیالیس قدامی را ایفا میکنند.
انواع حرکات ماهیچه های بدن
مفاصل سینوویال دامنه حرکات فوق العادهای را به بدن میدهند، هر حرکت در مفصل سینوویال در اثر انقباض یا شل شدن انواع ماهیچههای متصل به استخوانهای دو طرف مفصل اتفاق میافتد. در حالی که مفصل گوی و کاسهای بیشترین دامنه حرکت را در یک مفصل منفرد ایجاد میکند، در مناطق دیگر بدن، چندین مفصل ممکن است با هم همکاری کرده و یک حرکت خاص را ایجاد کنند. به طور کلی، وجود هر نوع مفصل سینوویال برای تأمین انعطافپذیری و تحرک عالی بدن لازم است. نوع حرکتی که میتواند در مفصل سینوویال ایجاد شود توسط چهار عامل تعیین میشود که در ادامه بیان شدهاند.
انواع حرکات مفاصل و ماهیچهها به طور کلی باهم هماهنگ شده و جفت میشوند، به این صورت که مکمل همدیگر هستند و یکی در مقابل دیگری قرار میگیرد. حرکات بدن همیشه در رابطه با موقعیت آناتومیکی بدن و صفحات فرضی که قطع کننده محورهای مختلف بدن هستند در حالت ایستاده، با دستها در کنار بدن و کف دستها رو به جلو توصیف میشوند.
خم شدن انواع ماهیچه و کشش آنها
«خمشدگی و کشش» (Flexio a d Ex e sio ) حرکاتی هستند که در داخل صفحه ساژیتال (صفحه فرضی که بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم میکند) انجام میشوند و شامل انواع حرکات قدامی یا خلفی بدن و اندام هستند. برای ستون مهره، خم شدن (خم شدن قدامی) خمیدگی قدامی (جلو) گردن یا بدن است، در حالی که کشش شامل حرکات به سمت عقب هستند، مانند صاف شدن از حالت خم یا خم شدن به عقب. خم شدن جانبی از طریق خم شدن گردن یا کمر به سمت راست یا چپ است. این حرکات ستون مهره شامل همکاری مفصل و دیسکهای بین مهرهای همراه در ستون فقرات و همچنین نوع صفحه مفصل سینوویال در مفاصل فوقانی یک مهره و فرایندهای مفصلی اطراف مهره تحتانی بعدی تشکیل شده است.
در اندامها، خم شدن باعث کاهش زاویه بین استخوانها (خم شدن مفصل) میشود، در حالی که کشش باعث افزایش زاویه و صاف شدن مفصل میشود. برای اندام فوقانی، تمام حرکات رو به جلو حرکات خم شدن هستند و تمام حرکات به سمت عقب کشش محسوب میشوند. انواع حرکات ماهیچهها شامل حرکات قدامی – خلفی بازو در مفصل شانه، بازو در قسمت آرنج، دست در مچ و انگشتان در مفاصل بین انگشتان میباشد. در مورد انگشت شست، کشش باعث دور شدن انگشت از کف دست شده در حالی که خم شدن، انگشت شست را به سمت کف میآورد. در اندام تحتانی، آوردن ران به سمت جلو و بالا، خم شدن مفصل ران است، در حالی که هر حرکت خلفی ران کشش ماهیچه را در بر دارد.
کشیدگی انواع ماهیچههای ران، علاوه بر وضعیت آناتومیک (ایستاده) به دلیل رباطهایی که از مفصل ران حمایت میکنند بسیار محدود هستند. در خم شدن زانو ساق پا به سمت عقب ران حرکت کرده و کشش در ماهیچههای ساق پا به دنبال صاف شدن زانو رخ میدهند. حرکات کشش و خم شدن در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لولایی، سینوویال و گوی – کاسهای وجود دارند.
کشیدگی انواع ماهیچه
«کشیدگی بیش از حد یا هایپراکستنشن» (Hype ex e sio )، شامل کشیدگی بیش از حد انواع ماهیچه در صورت امتداد غیر طبیعی یا زیاد از حد مفصل و فراتر از دامنه حرکتی طبیعی آنها بوده و منجر به آسیب میشود. مشابه این حالت، «خمشدگی بیش از حد یا هایپرفلکسیون» (Hype flexio ) در محل مفصل ایجاد میشود. آسیبدیدگی هایپر اکستنشن در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لولایی مانند زانو یا آرنج شایع است. در مواردی مانند حرکات شلاقی (مانند آنچه در هنگام تصادفات رانندگی رخ میدهد) که در آن سر ناگهان به عقب و سپس رو به جلو حرکت میکند، ممکن است فرد به طور همزمان کشیدگی بیش از حد عضله و خمشدگی بیش از حد مفصل در ناحیه گردن را تجربه کند.
حرکات دور و نزدیک شدن انواع ماهیچه
«حرکات دور و نزدیک شدن ماهیچهها» (Abduc io a d Adduc io ) در داخل صفحه کرونال یا تاجی (صفحه فرضی که بدن را به بخش جلو و پشتی تقسیم میکند) رخ میدهند و شامل حرکات میانی – جانبی اندامها ، انگشتان دست، انگشتان پا یا انگشت شست هستند. حرکات دورشدگی اندام را به طور جانبی از خط میانی بدن دور میکنند، در حالی که نزدیکشدگی حرکت مخالف است و اندام را به سمت داخل بدن یا از خط فرضی وسط حرکت میدهد. به عنوان مثال، دور شدن عبارت است از بالا بردن بازو در مفصل شانه و حرکت دادن آن به صورت جانبی، در حالی که نزدیک شدن، بازو را به طرف پایین بدن میآورد.
به همین ترتیب، دورشدگی و و نزدیکشدگی به کمک انواع ماهیچههای مچ دست، دست را از خط میانی فرضی بدن دور کرده یا به سمت آن میبرد. باز کردن و جداکردن انگشتان دست یا انگشتان پا از هم حرکت دورشدگی، در حالی که جمع کردن انگشتان دست یا انگشتان پا به هم حرکت نزدیکشدگی است. حرکات دور و نزدیک شدن در انواع مفاصل زینی (مانند مفاصل انگشتان در ناحیه کف دست) و مفاصل گوی – کاسهای به کمک انواع ماهیچههای بدن رخ میدهند.
حرکات دورانی ماهیچه ها
حرکات دَوَرانی، به حرکت یک ناحیه بدن به صورت دایرهای گفته میشود که در آن، یک انتهای ناحیهای از بدن که در حال حرکت است نسبتاً ثابت میماند در حالی که حرکت انتهای دیگر یک دایره را توصیف میکند. این نوع حرکت شامل ترکیبی از حرکات خم شدن، کشش و دور شدن است که در انواع ماهیچههای مرتبط با مفاصل لقمهای یا کندیلوئید (مانند مفصل مچ دست)، زینی، چندمحوری و گوی – کاسهای رخ میدهند.
حرکات چرخشی انواع ماهیچه
حرکات چرخشی میتوانند در داخل ستون مهره، در یک مفصل محوری یا در یک مفصل گوی – کاسهای رخ دهند. چرخش گردن یا بدن حرکتی پیچشی است که با جمع شدن ماهیچهها و حرکات چرخشی کوچک موجود بین مهرههای مجاور ایجاد میشوند. در این نوع حرکت در یک مفصل محوری، یک استخوان نسبت به استخوان دیگر میچرخد.در اینگونه مفاصل مانند مفاصل موجود در مهرههای گردنی، چرخش تنها حرکت مجاز است.
وسیله های باشگاهی مخصوص انواع ماهیچه های بدن
انجام تمرینات قدرتی در باشگاهها مزایای زیادی را به همراه دارند و ویژگی اصلی وسیلههای باشگاهی این است که آنها از بادامک و قرقره استفاده کرده تا بیشترین مقاومت را در نقطهای که عضله خاصی در قویترین حالت خود است ایجاد کنند. اگر هدف شما از یک برنامه تمرینی ایجاد عضلات بزرگ و کاملاً مشخص باشد، تمرین با وسیلههای باشگاهی میتواند یک روش فوقالعاده کاربردی برای دستیابی به نتیجه باشد. در ادامه شش مزیت کار با دستگاههای بدنسازی توضیح داده شدهاند که میتوانند در بررسی اینکه آیا ارزش اضافه کردن به برنامه ورزشی شما را دارند یا خیر، به شما کمک کنند.
کنترل اضافه بار مکانیکی و مسیر حرکت
اضافه بار مکانیکی مقدار نیروی جسمی وارد شده بر روی ماهیچهها است و برای تحریک رشد عضله ضروری است. بالابرهای هالتر ترکیبی نیاز به استفاده از دامنه حرکت بهینه انواع مفاصل بدن دارند، اگر یکی از مفاصل به درستی کار نکند، ممکن است باعث آسیب شوند. از آنجا که دستگاههای ورزشی مسیر حرکت را کنترل میکنند و بیشترین میزان نیرو را در جایی که عضله در قویترین حالت خود است ایجاد میکنند، میتوانند راهی مطمئن برای اعمال بار اضافی لازم برای تحریک رشد عضلات باشند.
قرار دادن مقاومت به طور خاص بر روی واحد انقباض عضله
دو جز در عضله وجود دارند: تارهای عضلانی قابل ارتجاع که بخش الاستیک انواع ماهیچه است و بافت همبند که مسئول ایجاد و انتقال نیرو از یک قسمت عضله به قسمت دیگر آن است. در واحد انقباضی رشتههای پروتئین اکتین و میوزین وجود دارند که مسئول کنترل انقباضات انواع ماهیچههای اسکلتی هستند. بهبود اندازه و قدرت انواع ماهیچههای بدن نیاز به استفاده از یک مقاومت خارجی برای تحریک واحد انقباضی دارند تا بتوانند قدرت بیشتری ایجاد کنند. استفاده از وسیلههای باشگاهی میتواند برای رسیدن به این نتیجه بسیار مؤثر باشد.
ایجاد اضافه بار متابولیکی
اضافه بار متابولیک زمانی اتفاق میافتد که عضله نیازمند کار در هنگام خستگی میشود و انرژی لازم برای تولید انقباض دیگری را ندارد، رشد عضلات در واقع در نتیجه تحمل بار اضافی مکانیکی یا متابولیکی رخ میدهند. یک راز بدنسازی طولانی مدت برای دستیابی به رشد سریع انواع ماهیچههای بدن انجام سِتهای تمرینی کوتاه و پشت سر هم است که شامل انجام یک ورزش تا حد خستگی لحظهای، کاهش سریع اندازه وزنه و سپس ادامه تمرین تا مرحله بعدی خستگی است. وسیلههای باشگاهی مطمئنترین و کارآمدترین شرایط را برای انجام تمرینات کوتاه و پشت سرهم تا حد خستگی کامل عضله فراهم کرده و اطمینان حاصل میکنند که تمام فیبرهای یک عضله خاص درگیر شده باشند.
راه حل کارآمد برای تمرین چرخه ای
یک سیکل تمرینی نیاز به انتقال از یک تمرین به تمرین دیگر با حداقل میزان استراحت دارد و میتواند برای ایجاد یک اضافه بار مکانیکی و متابولیکی برای ورزشکاران موثر باشد. مربی ممکن است سیکلهای ورزشی با هالتر، دمبِل روسی (کِتل بلز) و سورتمه سنگین وزن را طراحی کند و ورزشکاران خود را به انجام تمرینات تا حد خستگی ترغیب کند. استفاده از وسیلههای باشگاهی به تنهایی و بدون حضور مربی کارآزموده توصیه نمیشود، بهترین راه حل این است که مربی یک سیکل کامل از تمرینات با وسیلههای باشگاهی برای ورزشکاران خود طراحی کند تا بتوانند وقتی مستقیماً با مربی کار نمیکنند آن برنامه را دنبال کنند.
تمرکز بر روی عضلات خاص
علاوه بر بسیاری از مزایای سلامتی تمرینات قدرتی، از جمله بهبود کارایی متابولیسم، افزایش هماهنگی عصبی – عضلانی و تقویت انواع ماهیچهها، بسیاری از ورزشکاران و طرفداران ورزش میخواهند که عضلات مشخص و تراشیده داشته باشند. عضلات زیبا و تراشیده نتیجه حالتی است است که در آن ماهیچه به صورت نیمه منقبض باقی مانده است. ماشینآلات باشگاهی برای ایجاد اضافه بار مکانیکی در یک عضله خاص طراحی شدهاند، به این معنی که میتوانند به برجسته شدن آن عضله کمک کنند. یک برنامه ورزشیِ کار با دستگاه مناسب، شامل چند تمرین ترکیبی بوده که در آن انواع ماهیچههای بدن درگیر هستند و در ادامه، کار کشیدن از عضلات خاصی که فرد ورزشکار به تراشیدن و حجیم کردن آنها علاقه دارد، کمککننده است.
ایمنی در هنگام عضله سازی
در صورت استفاده صحیح، تجهیزات با وزن آزاد مانند هالتر، دمبل روسی و توپ های طبی میتوانند بسیار کارآمد باشند. با این حال، اگر فردی فاقد سطح پایه قدرت یا مهارتهای اساسی حرکتی باشد، استفاده از این تجهیزات میتوانند خطر آسیب دیدگی را افزایش دهند. حتی اگر فردی قوی باشد، اعتمادبنفس ممکن است باعث شود وزنهای سنگینتر از سطح قدرت فعلی خود بردارد. در حالی که وزنه گذاری بیش از حد هالتر برای دستگاه اسکات یا پرس سینه میتوانند صدمات جدی ایجاد کنند، وسیلههای باشگاهی به کاربران اجازه میدهند تا از سنگینترین وزنهها در عین کمترین خطرات افتادن وزنهها استفاده کنند.
نقش مربی این است که به شاگردان کمک میکند زندگی سالمتری داشته باشند، اگر مربی برنامههای تمرینی را به گونهای طراحی کند که چالش برانگیز بوده و فرد در هنگام انجام آنها احساس راحتی نکند در انجام ماموریت خود کوتاهی کرده است. مربی لازم است که با توجه به شرایط فرد، توانایی بدنی و هدف او از انجام تمرینات یک برنامه مناسب و قابل انجام برای او طراحی کند.
انواع وسیله های باشگاهی مخصوص ماهیچه های پا
به صورت کلی وقتی با استفاده از وسیلههای باشگاهی ورزش میکنید، نیاز به عضلات ثباتدهنده بدن مانند پشت و پاها را برطرف میکنید زیرا دستگاه ورزشی حفظ ثبات بدن را برای شما انجام میدهد. این بدان معناست که ماهیت انجام کار با آن چندان پیچیده نیست. این تفکر که استفاده از دستگاههای باشگاهی فقط برای افراد حرفهای ساخته شدهاند درست نبوده و با توجه به ایمن بودن دستگاهها هر فرد مبتدی نیز قابلیت استفاده از آنها را در تمرینات خود دارد. در ادامه به بررسی دستگاههای مخصوص انواع ماهیچههای پا پرداختهایم.
دستگاه پرس پا
این یک دستگاه ورزشی مخصوص پا است که با نامهای پرس اسکات و پرس پای نشسته هم خوانده میشود و استفاده از آن بسیار راحت است. در حالی که پشت و ستون فقرات خود را روی صندلی آن تکیه دادهاید پاها را روی یک صفحه قرار داده و پاهای خود را دراز میکنید تا صفحه را از خود دور کنید. استفاده از این دستگاه ورزشی بر روی انواع ماهیچههای بخش پایینی بدن از جمله عضلات چهار سر ران، همسترینگ و «سرینی بزرگ» (Glu eus Maximus) تأثیر میگذارد.
دستگاه پرس پا به شما امکان می دهد از مزایای اسکات هالتر برای ساختن عضلات چهار سر ران بهرهمند شوید. در مرحله دوم، عضلات سرینی بزرگ، همسترینگ و ماهیچههای ساق پاها را حجم میدهد. پرس ساق پا یک تمرین عالی برای ماهیچههای پایین تنه است، به این صورت که یک روز پس از انجام حرکتهای اسکات، دِدلیفت و سایر حرکات ترکیبی انجام شود. با تغییر وضعیت پاها میتوانید با تاکید بر انواع ماهیچههای مختلف پا تمرینات را انجام دهید. استفاده از این دستگاه باعث ایجاد قدرت در انواع ماهیچهها شده و همچنین میتوانید از آن برای غلبه بر عدم تعادل ناشی از رشد بیشتر عضلات همسترینگ نسبت به عضلات چهار سر استفاده کنید، این حالت خصوصاً در ورزشکاران دو میدانی اتفاق میافتد.
دستگاه هک اسکوات
این دستگاه در ظاهر شبیه دستگاه پرس پا بوده، اما کارایی آن متفاوت است، دستگاه اسکات هک وزن بر روی شانههای شما اعمال میکند، بنابراین با مقاومت همانند اسکوات معمولی از پایین حرکت و به سمت بالا میروید. دستگاه هک اسکوات عضلات کمتری نسبت به اسکوات معمولی درگیر کرده و نیاز به پشتیبانی از ستون فقرات شما برداشته میشود. کار با این دستگاه عضلات ۴ سر ران را بیش از سایر عضلات درگیر میکند اما انواع ماهیچههای دیگر مانند همسترینگ و سرینی را نیز تقویت میکند و باعث افزایش حجم آنها میشود.
دستگاه جلو پا
بهترین دستگاه برای هدف قرار دادن ماهیچههای چهار سر ران این وسیله بوده و روش کار با آن به این ترتیب است که پاها را در حالت نشسته ۹۰ درجه بلند میکنید. کار با این دستگاه راحت به نظر میرسد اما در واقع اینگونه نیست. تفاوت این حرکت با حرکت اسکوات در این است که در حرکت اسکوات، پاها بر روی تکیهگاه مستقر است (بسته به نوع دستگاه، پاها روی زمین یا روی دستگاه)، در حالی که در دستگاه جلو پا، شما میله پر شده با وزنه را حرکت میدهید، این بدان معناست که پاهای شما در هنگام کار ثابت نیستند و بنابراین زنجیره حرکتی در قسمت کشش پا باز است. در انجام این حرکت، در مرحله کشش پا نباید زانوها را قفل کرد در غیر این صورت باعث آسیب مفصل زانو خواهد شد.
دستگاه مولتی هیپ
این دستگاه انواع ماهیچههای پا از جمله سرینی بزرگ و همسترینگ و عضلاتی که باعث دور شدن پاها میشوند را درگیر میکند که در آن ماهیچههای سرینی بزرگ عضلات درگیر شده اصلی بوده و عضلات همسترینگ کمکی هستند. در کار با این دستگاه به طور همزمان چند مفصل درگیر خواهند شد. پشتیبانی کافی از پشت و ستون فقرات شما مهم است، بنابراین مطمئن شوید که پد پشتی را در دستگاه به صورت مناسب تنظیم کنید.
وسیله های باشگاهی مخصوص انواع ماهیچه های بالا تنه
انجام تمرینات ورزشی کار با دستگاه برای بسیاری از افراد گزینه مناسبی است، خصوصاً اگر کسی مبتدی بوده یا دارای آسیب و محدودیت حرکتی باشد، همچنین اگر افراد دارای مفاصل ضعیف بوده و بخواهند از ایمنی هنگام ورزش کردن اطمینان حاصل کنند، استفاده از دستگاههای ورزشی برای تقویت انواع ماهیچهها بهترین گزینه است. در ادامه ۴ نوع از وسیلههای باشگاهی را برای کار بر روی انواع ماهیچههای بالاتنه معرفی خواهیم کرد. برای استفاده از هر کدام از وسیلهها بهتر است با یک مربی متخصص در این زمینه صحبت کرده و او را از شرایط عمومی و آسیبهای احتمالی بدن خود آگاه کنید.
دستگاه پرس شانه
دستگاه پرس شانه روی انواع ماهیچههای شانه شما و همچنین عضلات سهسر (پشت بازوها) کار خواهد کرد. برای استفاده از این دستگاه پشت خود را به پشتی روی دستگاه تکیه داده و مینشینید، عضلات شکم را منقبض کرده و دستههای دستگاه را به سمت بالا فشار میدهید. اطمینان حاصل کنید که کمرتان را از روی صندلی دراز نکنید، اگر این کار را انجام دهید احتمالاً وزن دستهها برای شما خیلی سنگین خواهد بود. این تمرینی است که میتوانید برای ۱۰ تا ۲۰ تکرار از وزنی متوسط استفاده کنید.
دستگاه پرس سینه
پرس قفسه سینه یکی از قویترین و بهترین دستگاههای بدنسازی به شمار میرود. در استفاده برخی از این دستگاهها باید حالت نشسته داشت، در حالی که برخی دیگر از آنها به صورت درازکش استفاده میشوند، اما نحوه استفاده از آنها تقریباً یکسان هستند. شما لازم است در استفاده از این دستگاه تیغههای شانه خود را با هم و به سمت عقب بکشید، تا یک حالت پایدار برای انقباض انواع ماهیچهها ایجاد کنید. با فشار دادن دستهها به سمت کناری آنها دور میشوند، در کشیدن وزنهها نفس بکشید و هنگام برگرداندن وزنهها بازدم داشته باشید. این دستگاه روی انواع ماهیچههای موجود در قفسه سینه و همچنین عضلات سه سر (پشت بازوها) کار خواهد کرد. بهتر است برای استفاده از این دستگاه از وزنی متوسط تا سنگین برای ۸ تا ۱۶ تکرار استفاده کنید.
دستگاه ردیف نشسته
ردیف نشسته یک تمرین عالی برای تقویت انواع ماهیچههای کمری و بهبود وضعیت بدن است. عضلات قسمت میانی کمر برای وضعیت بدن و سلامتی ستون فقرات بسیار مهم هستند، اما اغلب در برنامههای ورزشی نادیده گرفته میشوند. برای استفاده از دستگاه ردیف نشسته، رو به روی دستگاه قرار خواهید گرفت، در حالی که سینه خود را روی یک بالشتک قرار دادهاید، نفس بکشید و آرنج خود را به عقب کشیده در حالی که تیغههای شانه را نیز به عقب میکشید. سعی کنید در انجام حرکت تمرکز را بر روی استفاده از انواع ماهیچههای پشت بگذارید در غیر این صورت بر عضلات دستها فشار زیادی وارد خواهد آمد. برای داشتن کارآمدترین تمرین، تکرارهای متوسط تا زیاد را با سرعت آهسته انجام دهید و هر تکرار را در پشت نگه دارید.
دستگاه لت
کشیدن دستههای این دستگاه به سمت پایین یک تمرین فوقانی کمری است که برای تقویت انواع ماهیچههای لاتیسموس دورسی یا همان لت (ماهیچه زیر بغله به سمت پشت)، عضله پشتی بزرگ (بخش خارجی) مناسب بوده و عضلات زیربغل، عضله دلتوئید خلفی (بخش پشتی سرشانه) و جلو بازو را نیز شکل میدهند، همچنین برای بهبود قدرت کلی وضعیت بدن مناسب است. با زانوها زیر پد بنشینید و میله را نگه دارید، نفس بکشید (دم) و میله را به سمت بالای قفسه سینه بکشید.
معرفی فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان
اهمیت شناخت از انواع عضلات و محل قرارگیری آنها در بدن جهت انجام حرکات و نشستن و برخواستن صحیح بر هیچ کسی پوشیده نیست و در صورت آگاهی از نوع عضلات و محل قرارگیری آنها میتوان در بهبود قدرت بدنی و سلامت انواع ماهیچهها تلاش کرد. در این آموزش به صورت گام به گام تمام مفاهیم ضروری درس آناتومی بدن انسان، از جمله عضلات، استخوانها و سایر اندامهای بدن توضیح داده شدهاند که یک پیش نیاز کاملا ضروری در جهت درک مفاهیم درس آناتومی هستند.
مباحث مورد بررسی در این آموزش مورد نیاز دانشجویان رشتههای پزشکی، دندانپزشکی، مهندسی پزشکی، کارشناسی ارشد علوم تشریحی و همچنین دانشجویان دوره دکترای بیولوژی تولید مثل هستند. مدرس این دوره رضوانه قاسم نژاد کارشناسی ارشد علوم تشریحی است که در قالب ۱۱ فصل آناتومی بدن را بررسی و آموزش داده است.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
نسیم حسینی ( )
«نسیم حسینی» فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد در رشته بیوتکنولوژی از پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک است، فعالیت علمی و کاری وی در زمینه ژنتیک مولکولی و بهبود عملکرد پروتئینهای آنزیمی بوده است. او مطالب آموزشی و تخصصی مجله فرادرس را در حوزههای زیست شناسی و بالینی مینویسد.
ماهیچه های بدن انسان
عنوان : ماهیچه های بدن انسان
اگر این مطلب نیاز به اصلاح و یا تکمیل دارد اطلاع دهید